Studeren met ChatGPT is de norm, maar dat is volgens deze studenten niet erg. ‘Sinds ik AI gebruik, haal ik achten’

2 uren geleden 1

ChatGPT op het ene computerscherm, een tekstdocument of een opgenomen hoorcollege op het andere. Tegenwoordig heeft „” in de universiteitsbibliotheek van Tilburg University wel een AI-model als ChatGPT of Gemini open staan tijdens het studeren, zeggen studenten Max (21), Jesse (22) en Savannah (21). De verwarming in de bibliotheek staat hoog deze frisse maandagochtend, de lucht binnen voelt broeierig; de bieb zit vol op de drukste dag van de tentamenweek vlak voor de feestdagen.

Hun achternamen zien de studenten liever niet in de krant, ze willen geen problemen met de universiteit voor het geval ze vertellen over een keer dat ze AI op een verboden manier inzetten. Savannah studeert aan de rechtenfaculteit en vraagt ChatGPT vooral om hulp bij haar planning, en laat de chatbot teksten samenvatten.

„Het is beter als je het zelf leest, maar dan ben je er wel zes uur mee bezig. Nu kan het in een uur.” Haar opleiding gaat goed met de AI-ontwikkelingen om, vindt ze. „Onze tentamens of assignments zijn zo gestructureerd dat een bot ze niet goed kan maken. Je moet er zelf voor nadenken.”

Als je het niet gebruikt loop je achter

De meeste studenten die NRC op de campus in Tilburg spreekt, vertellen vrijuit over hun AI-gebruik tijdens het leren voor tentamens, maar klappen dicht als het gaat om hulp bij het schrijven. Soms is het toegestaan ideeën uit te wisselen met een chatbot, soms mag je ook je eigen teksten ermee verbeteren.

Maar de chatbot álles laten schrijven is overal een no-go, dat is fraude. Enkele studenten vertellen daarom alleen anoniem en met grote tegenzin dat ze wel eens een tekst van een chatbot overgenomen hebben, zonder eigen aanpassingen door te voeren.

Studeren zónder ‘Chat’, of een andere generatieve AI-bot, is voor studenten op de campus in Tilburg haast niet meer voor te stellen. De universiteit ontkent de groeiende aanwezigheid van AI-hulpjes ook niet, en probeert kunstmatige intelligentie te implementeren in het onderwijs. Maar de regels zijn voor studenten niet altijd helder. Die verschillen per vak, opleiding en faculteit.

Om het AI-gebruik in goede banen te leiden ontwikkelt Tilburg University een eigen AI-platform met duidelijke handvatten, dat los staat van grote techbedrijven als OpenAI (van ChatGPT), Google (Gemini) of Microsoft (Copilot). Dat plan ligt ter goedkeuring bij het college van bestuur. Tilburg University is met de Universiteit van Amsterdam en SURF, de ict-coöperatie voor het hoger onderwijs, een voorloper op dit gebied. Deze instellingen hebben al eigen AI-applicaties ontwikkeld. In Tilburg is dat chatbot Tilly, Amsterdam heeft UvA AI Chat. Npuls, het samenwerkingsprogramma van het hoger onderwijs en SURF, heeft het platform EduGenAI.

Regels

Tilburg University heeft wel regels opgesteld over het gebruik van AI voor docenten en studenten. Studenten moeten onder meer hun AI-gebruik bijhouden in een logboek en dat ook inleveren bij opdrachten en de thesis. Bij de economische faculteit moeten m hun scriptie bijvoorbeeld ook altijd mondeling verdedigen.

Voor Lucas (22), student econometrie en Noud (23), student data science, zijn de regels helder. Lucas en Noud zeggen zich aan de richtlijnen van de economische faculteit te houden, al studeren ze „efficiënter” door AI. Met ChatGPT en chatbot Claude vragen ze deze tentamenweek om uitleg voor ingewikkelde concepten en sommen of verbeteren ze codes tijdens het programmeren. „Als je het niet gebruikt loop je achter”, zegt Lucas. Noud: „100 procent”.

Het kan zijn dat de AI-hulp gaat ‘hallucineren‘, onjuiste informatie produceert. Lucas: „Als je hem zou vragen om te bewijzen dat een banaan paars is, dan doet-ie dat.” Eigen kennis over een onderwerp blijft dan ook nodig om de antwoorden van ChatGPT te beoordelen, vinden de studenten.

kennen deze regels nog niet, maar vinden het „goede stappen”. Jesse hoopt juist op „meer menselijk contact” op de universiteit, met mondelinge toetsen en presentaties. „Dat kan je niet laten doen door een robot.”

Gedachtestreepje

Jesse en Max zien dat chatbots het schrijven veel makkelijker maken omdat het model kan meedenken over de structuur, inhoud en formulering van een tekst. Toch zijn ze vaak voorzichtig met het overnemen van de suggesties. Max herinnert zich één project waar „iedereen” met AI een tekst had geschreven. Consequenties waren er niet.

Jesse zegt de suggesties van de chatbot nooit direct te kopiëren. „Ik heb nog nooit een assignment 100 procent met ChatGPT ingeleverd.” Foutloos Engels is een „weggevertje”, zegt hij. „Ik móet de teksten die ChatGPT geeft wel omschrijven in mijn eigen woorden. Als ik ineens in foutloos Engels een paper inlever met een hoop em-dashes [gedachtestreepjes] erin, gaan ze twijfelen. Als ik de week erna met gebroken Engels in het college zit, gaat dat natuurlijk niet. Docenten zijn niet gek.”

Gedachtestreepjes zijn een andere bekende weggever van een AI-tekst. Het viel gebruikers op dat de teksten die ChatGPT schrijft opvallend vaak gedachtestreepjes (–) bevatten, waardoor AI-teksten makkelijk te herkennen waren. OpenAI, het bedrijf achter de chatbot, zegt het probleem sinds november te hebben opgelost. Gebruikers kunnen ChatGPT nu vragen om géén gedachtestreepjes te gebruiken, en de bot zou daar naar luisteren – voorheen negeerde het model die instructie.

De studenten zeggen trouwens ook hun docenten wel eens te verdenken van AI-geschreven beoordelingen, die de studenten denken te herkennen aan de opbouw en opnieuw die streepjes. Jesse: „Dan staat er: ‘Hé, dit ziet er goed uit’ en ‘ik zie dat je dit goed hebt beantwoord, maar het mist nog iets’. Kunstmatige intelligentie gebruikt altijd die zinsstructuur.”

Toetsbaar

De economische faculteit beschrijft in detail hoe docenten in de syllabus van hun vakken kunnen aangeven in hoeverre studenten generatieve AI en hoe ze dat moeten verantwoorden, op een schaal van 1 tot 5. Bij level 1 is geen AI-gebruik toegestaan, level 2 en 3 staan beperkt gebruik toe om spelling, grammatica of ideeën te verbeteren, en level 5 geldt voor vakken waar AI gebruikt mag worden om opdrachten, zoals coderen, te voltooien.

Veel docenten verbieden AI-gebruik niet en kiezen niveau 3, vertelt Hannes Datta, universitair hoofddocent marketing aan de economische faculteit. Hij is een van de initiatiefnemers van deze richtlijnen. „Omdat wij als docenten zo verschillend omgaan met AI, was deze index nodig. Nu kan de examencommissie AI-gebruik controleren.”

Het voordeel van ChatGPT is dat je de student ook meer

Voor universiteiten is het belangrijk om AI-gebruik transparant en toetsbaar te maken, vindt Datta. „Veel studenten en collega’s gebruiken het al. Maar als zij dat met ChatGPT of Gemini doen.” Docenten hebben geen zicht op het AI-gebruik van studenten. En wat die modellen doen met de informatie die gebruikers aanleveren is niet altijd duidelijk. Waarschijnlijk wordt het gebruikt voor trainingsdoeleinden, de informatie blijft dan voor altijd in het model circuleren.

Datta ontwikkelde met het project Tilburg.ai de eigen chatbot voor Tilburg University, Tilly. Docenten kunnen hun cursusmateriaal uploaden in de bot, waaraan studenten gerichte vragen over het lesmateriaal kunnen stellen. Docenten kunnen zien waarvoor studenten de bot hebben gebruikt. Een logboek van prompts kan met één klik worden gedownload door studenten en bij een opdracht worden gevoegd.

Lui

ChatGPT alles laten doorlezen levert je niet meteen een negen voor een toets of een opdracht op, concluderen Jesse en Max. „Je kan nog steeds niet zonder te leren in een toets gaan zitten”, zegt Max schouderophalend. „In de eerste drie maanden van mijn studie heb ik geen AI gebruikt. Toen haalde ik allemaal zesjes. Sinds ik wel AI gebruik is dat omhoog geschoten, naar achten. Dan vind ik mezelf niet per se lui.”

Jesse bevestigt dat: „Je bent gewoon beter geworden.” Jesse vindt de opdrachten van nu moeilijker dan die van een paar jaar geleden: „Het voordeel van ChatGPT is dat je de student ook meer.”

Hoofddocent Datta vindt studenten alleen lui als zij een zelfgeschreven opdracht in ChatGPT gooien, vragen om verbetering en die suggesties meteen overnemen. „Je kan AI ook inzetten om te vragen om feedback, en die te implementeren. Door in gesprek te gaan met ChatGPT kan je beter leren wat goed en slecht is.” De eigen chatbot geeft studenten en docenten de nodige controle en transparantie in dit proces, zodat het op een verantwoorde manier kan plaatsvinden, vindt hij. „Als docent ben ik degene die verantwoordelijk is voor het leerproces.”