Ombudsman: ‘Ook als het onvriendelijk wordt, moeten serieuze klachten van burgers worden gehoord’

2 uren geleden 1

„Het voelde voor mensen alsof ze plots in de rechtbank zaten”, zegt Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen. „Ze troffen niet de burgemeester of wethouder aan de overkant van de tafel, maar een advocaat die namens de gemeente sprak. Terwijl deze burgers juist een klacht hadden over de communicatie en het handelen van de gemeente. Daarna kwamen ze naar mij. Ze vroegen zich af: worden wij eigenlijk wel serieus genomen?”

Onvoldoende, zo concludeert de Nationale Ombudsman in een woensdag verschenen rapport over het handelen van de gemeente Tubbergen. De Rijksoverheid wees in 2022 Landhotel ’t Elshuys in het Twentse dorp Albergen aan als opvangplek voor driehonderd asielzoekers. Daarop volgden felle protesten en zelfs brandstichting. Burgemeester Anko Postma, ambtenaren en raadsleden werden bedreigd en geïntimideerd. Het azc opende toch de deuren, in september 2024, voor honderdvijftig asielzoekers.

Meerdere inwoners hadden bezwaar gemaakt bij de gemeente. Ze dienden een klacht in over de manier waarop met hun bezwaar was omgegaan. Bij die gesprekken „voelde het niet veilig als medewerkers of bestuurders zelf aanwezig waren”, zo zei de gemeente tegen ombudsman Van Zutphen. Dus huurde de gemeente advocaten in, vier stuks. Daardoor voelden „sommige burgers zich niet gehoord of zelfs geïntimideerd”.

Waarom keek u naar Tubbergen?

„Veel klachten die ik krijg rondom de komst van azc’s zijn van mensen die zeggen dat ze hun demonstratierecht onbehoorlijk hebben kunnen uitoefenen. Of je voor of tegen een azc bent, interesseert mij minder. De situatie in Tubbergen had een extra dimensie: als je als burger klaagt over een overheidsbesluit, moet dat altijd serieus worden genomen. Je moet met het bevoegd gezag in gesprek kunnen om te vertellen wat je dwarszit. In Tubbergen schoven ze daar advocaten tussen, dat is niet zoals het hoort. De klachtenprocedure duurde ook nog eens veel te lang.

„Ik begrijp de penibele situatie waarin gemeenten als Tubbergen zitten, ik zie ook vreselijke dingen gebeuren. Maar ook als het onvriendelijk wordt, als het schuurt, is dat geen reden om mensen met een serieuze klacht niet te horen. We moeten de goeden niet onder de kwaden laten lijden.”

Inwoners van Albergen plaatsen een protestbord voor de deur bij zalencentrum Morshuis, kort voor een besloten bijeenkomst voor de omwonenden van hotel ’t Elshuis.

Gebeurt dat?

„Ik ben een hoopvol mens. Door het hele land zie ik al goede voorbeelden van mensen die samen met hun gemeente bespreken hoe ze de verlichting van fietspaden kunnen verbeteren of asielzoekers sneller kunnen laten inburgeren. Ik vind het ook belangrijk om te benadrukken dat bij heel veel Nederlanders gelukkig nog gewoon de opvatting aanwezig is dat we mensen die vanuit oorlogssituaties komen, moeten ontvangen.”

‘Achteraf constateren we dat onze aanpak als afstandelijk kon overkomen’, zegt de burgemeester nu

Ook op locaties waar de gemeente zelf de plek kiest, is geregeld protest of worden lokale bestuurders bedreigd. Ziet u parallellen met Tubbergen?

„Het gesprek stokt en het debat verhardt in het hele land. Dat mensen voor hun mening willen uitkomen en denken dat dat de enige juiste mening is, zag je ook bij stikstof en corona. Binnen de grenzen die worden gesteld, is scherpe taal prima.

„Je moet kunnen meepraten over wat er in je dorp of stad gebeurt. Dat daar serieus naar wordt geluisterd, helpt ook om je neer te kunnen leggen bij de uiteindelijke beslissing die een gemeente neemt. Het is niet een kleine groep die beslist. Daarom is de situatie in Terneuzen ook zo serieus [hier was fel protest tegen de komst van een azc, waarna de gemeenteraad tegen een vergunning stemde. Dat was voor de burgemeester reden om op te stappen].

„Tegelijk: als de landelijke politiek de Spreidingswet goed had geregeld en iedere gemeente een eerlijke bijdrage aan de opvang van vluchtelingen zou leveren, hadden we dit soort opvangproblemen waarschijnlijk niet gehad.”

De burgemeester van Tubbergen, Anko Postma, heeft tegenover dagblad Tubantia op het rapport van de ombudsman gereageerd. „Achteraf constateren we dat onze aanpak als afstandelijk kon overkomen”, zegt hij.

En nu?

„De burgemeester komt bij me langs, hij wil met me door het hele rapport heen. De kern is uiteindelijk dat hij en de inwoners met elkaar in gesprek moeten. Of dat dan heel vriendelijk met een kopje koffie is, is wat anders. Als burgemeester moet je er voor je inwoners zijn en persoonlijk contact helpt daarbij.”