Dit onderzoek voorspelt wanneer welke gletsjer gaat verdwijnen

Gletsjers smelten al jaren weg, maar een nieuw onderzoek laat nu zien wanneer individuele gletsjers waarschijnlijk helemaal gaan verdwijnen.

Een internationaal team onder leiding van onderzoekers van ETH Zürich heeft voor het eerst berekend hoeveel gletsjers wereldwijd tot het einde van deze eeuw overblijven, en hoe lang ze het per gletsjer volhouden. Daarbij keken ze niet alleen naar hoeveel ijs er smelt, maar ook naar het aantal gletsjers dat ophoudt te bestaan. “Voor het eerst hebben we jaartallen geplakt op wanneer elke gletsjer op aarde zal verdwijnen,” zegt hoofdauteur Lander Van Tricht van ETH Zürich. Het onderzoek is te vinden in Nature Climate Change.

Verdwijnende gletsjers

Om meer zicht te krijgen op verschillende scenario’s hebben ze drie verschillende modellen gebruikt. De uitkomsten hangt sterk af van hoeveel de aarde opwarmt. Bij een opwarming van 4 graden Celsius blijven wereldwijd rond 2100 nog maar ongeveer 18.000 gletsjers over. Bij een opwarming van anderhalve graad zouden dat er rond de 100.000 zijn.

Om dat verdwijnen van gletsjers meer handen en voeten te geven introduceert het team een nieuw begrip: ‘Peak Glacier Extinction’. Dat is het jaar waarin het aantal gletsjers dat in één jaar verdwijnt het grootst is. Bij een opwarming van 1,5 graad Celsius ligt die piek rond 2041, met ongeveer 2.000 gletsjers die in één jaar verdwijnen.

Bij een opwarming van 4 graden schuift de piek op naar ongeveer 2055, en stijgt het tempo naar zo’n 4.000 gletsjers per jaar. Na het piekjaar zal het aantal verdwijnende gletsjers afnemen. Niet omdat het probleem dan ineens voorbij is, maar omdat veel kleine gletsjers dan al zijn verdwenen.

Kleine gletsjers extra kwetsbaar

De studie laat namelijk ook zien dat vooral gebieden met veel kleine gletsjers extra kwetsbaar zijn. De onderzoekers noemen onder meer de Alpen, de Kaukasus, de Rocky Mountains en ook delen van de Andes en Afrikaanse berggebieden. “In deze regio’s zal meer dan de helft van alle gletsjers waarschijnlijk binnen de komende tien tot twintig jaar verdwijnen,” zegt Van Tricht.

Dat gaat snel. Zo snel dat sommige gebieden hun hoogste verlies-tempo al vroeg bereiken. Voor de Alpen kan de piekperiode al tussen 2033 en 2041 liggen: dan verdwijnen er in die regio per jaar meer gletsjers dan ooit.

Leestip: Vulkaanuitbarstingen, verschuivende continenten: smeltende gletsjers hadden aan het eind van de laatste ijstijd grote gevolgen

Voor Centraal-Europa ziet de toekomst er niet rooskleurig uit. Als het klimaatbeleid de wereld richting een gemiddelde opwarming van 2,7 graden Celsius stuurt blijven er rond 2100 nog maar ongeveer 110 gletsjers over in de Alpen. Dat is zo’n 3 procent van het aantal gletsjers dat we nu hebben. Uit het onderzoek blijkt dat elke graad een groot verschil maakt. Zo blijkt dat bij een opwarming van 4 graden Celsius er nog maar 20 gletsjers overblijven.

Zelfs middelgrote gletsjers, zoals de Rhône-gletsjer, kunnen zo´n temperatuurstijging niet overleven. Ook buiten Europa valt hetzelfde effect te zien. In de Rocky Mountains zouden bij een opwarming van anderhalve graad Celsius nog ongeveer 4.400 gletsjers overblijven, maar bij een opwarming van 4 graden nog maar rond de 101. Ook in de Karakoram, waar sommige gletsjers tijdelijk groeiden na het jaar 2000, verwachten de onderzoekers uiteindelijk verlies.

Harde klap voor toerisme

Volgens het team is deze andere manier van kijken belangrijk. Tot nu toe draaiden veel studies vooral om het verlies van massa: hoeveel ijs verdwijnt er, en wat betekent dat voor de zeespiegel. Het verdwijnen van een hele gletsjer, ongeacht hoe groot die is, raakt mensen echter vaak heel direct volgens de onderzoekers. “Het smelten van een kleine gletsjer draagt nauwelijks bij aan de zeespiegelstijging. Maar als een gletsjer helemaal verdwijnt, kan dat het lokale toerisme hard raken,” zegt Van Tricht.

Daarnaast kan deze aanpak ook nuttig zijn voor lokale overheden, natuurbeheer en de toerismesector: zij willen vaak weten wanneer een gletsjer weg is en welke gevolgen dat zal hebben. Teamlid Daniel Farinotti van EHT Zürich vat het onderzoek samen: “De resultaten benadrukken hoe dringend ambitieus klimaatbeleid nodig is.”

We schreven vaker over dit onderwerp, lees bijvoorbeeld ook Honderden aardbevingen ontdekt aan het uiteinde van de Doomsday-gletsjer en Zwitserse gletsjers smelten in recordtempo: in 10 jaar tijd is een kwart verdwenen . Of lees dit artikel: Inmiddels heeft ook de weerbarstige Kyzylsu-gletsjer waarschijnlijk zijn kantelpunt bereikt .

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!
Ook elke dag vers het laatste wetenschapsnieuws in je inbox? Of elke week?
Schrijf je hier in voor de nieuwsbrief!

Uitgelezen? Luister ook eens naar de Scientias Podcast: