Oppositie wil uitleg van ruziënde ministers in spoeddebat over mest

„Debat over de ruzie in het kabinet over mest”.  Veel droger kon de ambtelijke dienst van de Tweede Kamer het spoeddebat op de agenda voor deze woensdagavond niet omschrijven. Ondanks crisisoverleg in de afgelopen dagen ruziën de bewindslieden op het ministerie van Landbouw en van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) nog steeds over het nieuwe mestbeleid.

Demissionair minister Femke Wiersma (Landbouw, BBB) wil de regels voor het uitrijden van mest versoepelen en daar zijn haar politieke opponenten het vanwege de water- en luchtkwaliteit niet mee eens. Minister Robert Tieman (BBB) en staatssecretaris Thierry Aartsen (VVD) van I&W voeren al weken strijd om de plannen van Wiersma te wijzigen.

Op dat conflict zit inmiddels een stevige tijdsdruk. Om de plannen in het zogeheten actieprogramma Nitraat voor 1 januari naar de Europese Commissie te kunnen sturen, moet de ministerraad komende vrijdag groen licht geven. Voordat het mestbeleid op de agenda van de laatste ministerraad van het jaar kan komen, moeten naast Wiersma ook Tieman en Aartsen hun handtekening onder het vierjaarlijkse actieprogramma zetten.

Versoepelen

Waar zit het probleem? Wiersma wil met name in de buurt van beken en sloten de regels voor het uitrijden van mest versoepelen, vooral in die gebieden waar de waterkwaliteit aan Europese normen voldoet. De bufferzones die nu nog langs het water worden aangehouden, kunnen wat Wiersma betreft smaller worden.

Daar loopt het ministerie van I&W, verantwoordelijk voor de waterkwaliteit, tegen te hoop. Te veel nitraat – afkomstig uit mest – in het oppervlaktewater, tast uiteindelijk de kwaliteit van het drinkwater aan. Minister Tieman, partijgenoot van Wiersma, weet als oud-bestuurder van het waterschap Delfland als geen ander hoe slecht Nederland op Europese lijstjes scoort als het om de kwaliteit van water gaat. Zijn staatssecretaris Aartsen, die bij I&W is verantwoordelijk voor de luchtkwaliteit, gaat ook niet akkoord. Anders dan Tieman heeft hij als VVD’er veel minder last van de druk die de BBB uitoefent.

Lees ook

EU: kwaliteit Nederlands water nog altijd slecht, snel extra maatregelen nodig

Dinsdag bleek een meerderheid van de Tweede Kamer voor een spoeddebat te zijn om met de drie bewindslieden over het conflict te debatteren. Een groot deel van de oppositie maakt zich ernstig zorgen over de milieugevolgen en heeft het na bijna anderhalf jaar helemaal gehad met minister Wiersma. Termen als „geschift”, „echt verbijsterend” en „cowboygedrag” klonken over haar toen de ruzie vorige week via de NOS naar buiten kwam. De voormalige coalitiepartner PVV geeft met zijn steun de doorslag voor het houden van het debat. Het is nog de onduidelijk of Wilders’ partij ook eventuele moties van de oppositie gaat steunen. Eerdere moties van wantrouwen aan het adres van Wiersma kregen onvoldoende steun in de Kamer.

Pijnlijk

Met name voor de BoerBurgerBeweging is deze ruzie pijnlijk. De partij houdt het tweevoudig demissionaire kabinet (eerst het vertrek van PVV, gevolgd door NSC) met de VVD overeind, en kampt nu met verdeeldheid tussen BBB-ministers. Bij de verkiezingen in oktober viel de partij terug van zeven naar vier zetels.

De vasthoudendheid van Wiersma, behalve demissionair minister ook Kamerlid voor BBB, valt niet los te zien van een andere mestdiscussie die binnenkort in Brussel wordt beslecht. Al zo’n twintig jaar mag Nederland meer mest uitrijden dan gemiddeld in Europa is toegestaan. Formeel lopen de besprekingen met Brussel om die vrijstelling nog – de zogeheten derogatie – te verlengen, maar bijna niemand die nog gelooft in een positieve uitkomst die vóór 1 januari bekend zou moeten worden.

Lees ook

De landbouwdeal van Cees Veerman in 2004: Nederlandse mest in ruil voor Italiaanse melkboetes

En dat slechte nieuws zal ook een keer naar buiten moeten worden gebracht. De gevolgen van het wegvallen van de mestvrijstelling kunnen erg groot zijn, al gaat het ook in dit geval niet om alle boeren. Een boer die nu volledig van de derogatie profiteert mag na 1 januari een derde minder mest uitrijden.

Hoe groot die gevolgen voor de gemiddelde boer zijn, valt nauwelijks te zeggen. Daarvoor zijn de verschillen tussen regio’s en bedrijven te groot. Maar veel boeren zullen hier financieel hard door geraakt worden, met name melkveeboeren. Die zijn dan niet alleen meer geld kwijt aan de verwerking van hun mest, maar moeten ook meer kunstmest kopen om de productie van hun land te waarborgen.

Lees ook

Schrappen, vertragen, blokkeren; hoe een onervaren minister krimp van de veestapel tegenhield