Roy Meijer zwaait af als boegbeeld van jonge boeren: ‘Het is onvermijdelijk dat we naar een landbouw met minder dieren gaan’

2 uren geleden 2

Twee linkerhanden heeft hij, naar eigen zeggen. Hij deed geen agrarische opleiding, maar studeerde geschiedenis in Groningen. Toch voelt Roy Meijer (32), opgegroeid op een melkveehouderij in het Drentse Witteveen, zich al zijn hele leven boer.

Meijer werd geboren in Colombia en als baby geadopteerd. „Een gelukkige geadopteerde jongen”, noemt hij zichzelf. Na zijn studie keerde hij terug naar de boerderij. Hoewel hij twijfelde of hij de juiste man was om het familiebedrijf verder te brengen, heeft hij in samenwerking met zijn ouders en een team medewerkers nu de juiste manier gevonden. Ze hebben zo’n 250 dieren. „Als je anders bent dan de rest, ga je sneller nadenken over wie de ander is en wie je zelf bent. Ik vind het belangrijk dat mensen zichzelf kunnen zijn. Zelf ben ik vreselijk eigenwijs en daarom past het bij mij om eigen baas te zijn.”

De afgelopen vijf jaar werd Meijer een bekend gezicht in de boerensector als voorman van de vereniging voor jonge boeren en tuinders, Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK, achtduizend leden). Bij de onderhandelingen over een Landbouwakkoord – afspraken tussen boeren en de overheid – speelde hij een belangrijke rol en durfde hij het aan om een ander geluid te laten horen dan de grotere belangenvereniging LTO (35.000 leden). Die club stapte uiteindelijk uit de onderhandelingen, waardoor het akkoord er nooit kwam.

Volgens Meijer was dat een gemiste kans om grip te krijgen op de problemen die boeren al jaren in de greep houden: stikstof, waterkwaliteit, natuurherstel, klimaat en dierenwelzijn. „Drie cruciale vragen staan centraal: waar moeten we heen bewegen? Dragen mijn inspanningen bij aan bestaanszekerheid voor mijn bedrijf en de voedselketen? Doe ik het alleen of samen met overheid en bedrijfsleven?”

Antwoorden bleven uit, het gevolg is stilstand. Toch is Meijer blijven zoeken naar praktische oplossingen. Zo werkte hij afgelopen zomer mee aan een stikstofplan van boeren, provincies, gemeenten en waterschappen.

Bij je aantreden sprak je al over stilstand in de boerensector. Er is weinig veranderd. De stikstofcrisis heeft zich zelfs verdiept, rechters dwingen de staat om maatregelen te nemen die de natuur beschermen.

„Op deze manier krijg je een sterfhuisconstructie. Boeren stoppen omdat de toekomst te onzeker is. Dat kán beleid zijn, maar dan moet de overheid daar eerlijk over zijn. In werkelijkheid lijkt iedereen te willen bouwen aan een toekomst, ook de partijen aan de formatietafel. Dat zullen we gezamenlijk moeten doen, maar we zijn verleerd hoe.”

Wat is gezamenlijk voor jou?

„Een boer kan niet in z’n eentje op zijn erf zeggen: die kant ga ik op. Pas als een overheid duidelijkheid geeft, kunnen boeren, banken en onderzoekers investeren. Dat moet landelijk. Nu maakt elke provincie eigen regels en dat werkt niet. Zo krijg je twaalf deelstaatjes in Nederland en dat zorgt voor chaos en een slecht ondernemersklimaat.”

Kan Nederland doelen voor stikstof, waterkwaliteit en natuurherstel halen met het huidige aantal boeren en dieren?

„Het is onvermijdelijk dat we in the end toegaan naar een landbouw met minder dieren. Alleen al door het mestoverschot. Hoevéél minder ligt dan aan politieke besluitvorming. En de sector vergrijst, waardoor we sowieso al minder boerenbedrijven krijgen.”

Veel boeren vinden dat een schrikbeeld: minder boeren en minder dieren.

„Het is van alle tijden dat boeren verdwijnen. Alleen: weg is weg. Je moet als land wel weten wát je wil behouden: diverse en gezonde bedrijven die kunnen vernieuwen. Boeren hebben volop ideeën, maar investeren niet zolang onduidelijk is of hun inspanningen meetellen en beleid standhoudt. Stoppen, bijvoorbeeld omdat er geen bedrijfsopvolging is, is ook ondernemen, maar nu zien we dat ook bedrijven stoppen van ondernemers die nog jaren meekonden en zelfs opvolgers hebben. Dat komt door het ontbreken van strategisch beleid om de krimp slim in te richten.”

Wat kunnen boeren zelf doen tegen stikstof?

„Als ik niet weet hoeveel stikstof mijn koe mag uitstoten in 2035, kan ik niets doen. Dat is geen onwil, maar onduidelijkheid. Moet ik enkel minder dieren houden? Telt een technische verbetering van mijn stallen in het meten van de uitstoot? Dat is aan de overheid. Pas daarna kunnen we praten over de vraag of we onze rol bij het onderhouden van het landschap, voedselzekerheid en op het gebied van geopolitiek nog kunnen realiseren. Lukt dat niet, dan moet de overheid zich realiseren dat zij dusdanig gesaneerd heeft dat dit het gevolg is. Ik zou dat heel onverstandig en niet strategisch vinden.”

Geopolitiek?

„Dat we ons eigen voedsel produceren kan heel belangrijk zijn nu de spanningen in de wereld toenemen. Ook als exporteur hebben we macht, omdat we een belangrijke leverancier zijn van voedsel voor andere landen. En we hebben veel kennis over landbouwinnovaties. Als keuzes van de overheid ervoor zorgen dat het voedselcluster wordt opgeblazen, dan moeten we niet raar opkijken als we straks geen grondstoffen, energie of machines meer krijgen.”

In het demissionaire kabinet zitten twee BBB-bewindslieden op Landbouw. Veel boeren hadden verwacht dat er oplossingen zouden komen.

„Dit kabinet bracht één doorbraak: ‘doelsturing’. Boeren krijgen doelen, op het gebied van stikstof of waterkwaliteit, en tijd, maar bepalen zelf hóé ze die halen. Vorige kabinetten wilden er niets van weten, die vonden het een smoesje van de sector om niets te hoeven doen. Nu is dat idee, waar wij voorstander van zijn, eindelijk geland. Alleen viel het kabinet voordat het concreet werd. Als je met elkaar gaat ruziemaken komt er nergens iets van terecht.”

Roy Meijer na het klappen van het Landbouwakkoord in 2023.

Het resultaat is stilstand. Er was een ministeriële commissie die Nederland van het stikstofslot zou halen. Maar er is vrijwel niets gebeurd.

„Als ik kijk wat er gepresteerd is in dit kabinet, door alle partijen, dan is het voor ondernemers natuurlijk helemaal ruk. Boeren hebben behoefte aan stabiliteit, een kabinet dat de rit uitzit, dat ze gaan doen wat ze hebben beloofd. Nu moeten we wéér afwachten.”

Als je ons blijft neerzetten als vijand van het klimaat, kom je niet verder. In Zuid-Europa zijn boeren al de straat opgegaan uit zorg over de droogte

Boeren worden vaak als tegenhangers beschouwd van mensen die waarschuwen voor klimaatverandering. Hoe zien jonge boeren dat?

„Wij maken ons ongelooflijk veel zorgen over de praktische gevolgen van klimaatverandering. Altijd al, maar omdat wij boeren zijn lijkt het of onze zorgen niet meetellen.”

Boeren worden ook gezien als onderdeel van het probleem.

„Maar onze zorgen zijn gerechtvaardigd en concreet. Heb ik straks nog genoeg water om het land te beregenen? Hoe warm worden de zomers? Verdroogt de hele bende waarop we verbouwen? Wij beheren die grond, dus bij ons komen de problemen misschien wel eerder binnen dan bij mensen in de stad. Als je ons blijft neerzetten als de vijand van het klimaat, kom je echt niet verder. In Zuid-Europa zijn boeren al de straat opgegaan uit zorg over de droogte. Dat krijgen wij hier misschien ook.”

Hoe ziet je eigen toekomst eruit?

„Als mijn voorzitterschap stopt, begint opnieuw een zoektocht. Wat wil ik? In elk geval ga ik een bestuursrol vervullen bij de Coöperatie Rundveeverbetering. Maar mijn identiteit is groter dan bestuurder zijn. En ik blijf natuurlijk op de boerderij in Witteveen, wat daar verder nog bij komt zien we wel. Ik blijf sowieso vol passie boer.”

Meijer wijst op het steentje om zijn nek, naar de rode steen in zijn ring. „Die waren van mijn opa’s. Ze waren allebei boer. Ik zet het familiebedrijf van één van hen voort. Daar ben ik trots op, en dat draag ik elke dag met me mee. Op een dag hoop ik dat weer door te kunnen geven.”