Deze zes symptomen van een depressie vergroten mogelijk je kans op dementie

Zo halverwege het leven ervaren veel mensen een moeilijke periode, vaak gekscherend de midlifecrisis genoemd. De depressieve symptomen die dan opdoemen, blijken een voorspeller voor het risico op dementie meer dan twintig jaar later, stelt een nieuwe studie van UCL.

Al langer wordt depressie op middelbare leeftijd gezien als risicofactor voor dementie op latere leeftijd. Deze nieuwe studie zoomt in op de specifieke symptomen die een rol spelen. Het is dus niet een depressie in het algemeen die de kans op dementie vergroot, maar het zijn zes depressieve verschijnselen, namelijk: het verlies van vertrouwen in jezelf; niet in staat zijn problemen het hoofd te bieden; geen warmte en genegenheid voelen voor anderen; je voortdurend gespannen en nerveus voelen; ontevreden zijn over de manier waarop taken worden uitgevoerd en concentratieproblemen.

Betere behandeling mogelijk

Door de behandeling van depressie op deze zes symptomen te richten kun je mogelijk de kans op dementie verkleinen. Hoofdauteur dr. Philipp Frank van University College London verklaart: “Onze bevindingen laten zien dat het dementierisico is gekoppeld aan een aantal depressieklachten, niet aan depressie in zijn geheel. Deze symptoomgerichte benadering geeft ons een veel duidelijker beeld van wie decennia later kwetsbaarder kan zijn voor dementie.”

Hij vervolgt: “Alledaagse symptomen die veel mensen op middelbare leeftijd ervaren, bevatten belangrijke informatie over de gezondheid van de hersenen op lange termijn. Door aandacht te besteden aan deze patronen ontstaan nieuwe mogelijkheden voor vroege preventie.”

Bijna 6000 volwassenen gevolgd

De onderzoekers analyseerden gegevens van 5811 volwassenen van middelbare leeftijd die deelnamen aan de Whitehall II-studie, een Britse langlopende cohortstudie die in 1985 werd gestart. In de periode 1997-1999 beoordeelden ze de deelnemers aan de hand van een vragenlijst met dertig veelvoorkomende symptomen van een depressie. Ze waren toen allemaal tussen de 45 en 69 jaar en gemiddeld 55. De gezondheid werd vervolgens 25 jaar lang gevolgd via nationale gezondheidsregisters, waarbij dementiediagnoses tot 2023 zijn geregistreerd. In deze periode ontwikkelde iets meer dan 10 procent van de deelnemers dementie.

Deelnemers die op middelbare leeftijd als depressief werden geclassificeerd (vijf of meer symptomen) hadden een 27 procent hoger risico om later dementie te ontwikkelen. Dit verhoogde risico werd echter volledig verklaard door de zes specifieke symptomen bij volwassenen jonger dan 60. Met name verlies van zelfvertrouwen en moeite hebben met problemen oplossen gingen gepaard met ongeveer 50 procent meer risico.

Waarom is er een verband tussen depressie en dementie?

De grote vraag is natuurlijk: waarom vergroten deze symptomen de kans op dementie. Dat heeft er mogelijk mee te maken dat een gebrek aan zelfvertrouwen, moeite met problemen aanpakken en concentratieproblemen kunnen leiden tot minder sociale contacten en minder activiteiten die de hersenen stimuleren. Beide factoren spelen een rol bij de kans op dementie. Andere depressieve symptomen, zoals slaapproblemen, suïcidale gedachten of een sombere stemming, lieten geen verband zien met dementie op de lange termijn.

Professor Mika Kivimäki reageert: “Depressie heeft geen vaste vorm. Symptomen verschillen sterk en overlappen vaak met angst. Wij ontdekten dat deze genuanceerde patronen kunnen onthullen wie een hoger risico heeft op neurologische aandoeningen. Dit brengt ons dichter bij persoonlijkere en effectievere behandelingen.”

Pas op de plaats

De onderzoekers benadrukken dat meer onderzoek in diverse populaties nodig is om te bepalen hoe algemeen deze bevindingen toepasbaar zijn. Dr. Richard Oakley van de Britse Alzheimer’s Society, merkt op: “De relatie tussen dementie en depressie is complex. Het is bemoedigend dat deze nieuwe observationele studie begint te ontrafelen hoe beide met elkaar verweven zijn. Maar er is meer onderzoek nodig om te bevestigen of deze zes symptomen ook gelden voor vrouwen en etnische minderheden. En het is belangrijk te benadrukken dat niet iedereen met depressie dementie zal ontwikkelen en dat mensen met dementie niet per se depressief worden.”