Darmbacteriën kunnen mogelijk MS versnellen door je immuunsysteem voor de gek te houden

Uit een nieuw onderzoek blijkt dat je darmbacteriën soms nét iets te veel op je myelinelaag lijken.

Onderzoekers van de Universiteit van Basel laten in een nieuw onderzoek met muizen zien dat sommige darmbacteriën het immuunsysteem kunnen misleiden waardoor het ook de beschermlaag rondom zenuwen aanvalt. Dat kan de ziekte multiple sclerose (MS) sneller laten verlopen, maar het wijst ook op een mogelijke nieuwe route voor behandelingen via het microbioom. Het onderzoek is te vinden in het blad Gut Microbes.

Myelinelaag

Bij MS valt het immuunsysteem de myelinelaag rondom je zenuwen aan. Als die laag te veel beschadigt raakt kunnen signalen in het lichaam verstoord raken. Mensen met MS kunnen daardoor last krijgen van extreme vermoeidheid, een dof gevoel in armen of benen, problemen met lopen en in ernstige gevallen zelfs verlamming.

Uit een nieuw onderzoek blijkt dat de buitenkant van sommige schadelijke bacteriën veel lijkt op die van myeline. Het afweersysteem kan dan in de war raken. Immuuncellen die bedoeld zijn om bacteriën aan te pakken herkennen daardoor per ongeluk ook myeline als doelwit. Wetenschappers noemen dit verschijnsel ook wel molecular mimicry.

Sneller ziekteproces

Voor het onderzoek gebruikte het team verschillende technieken waarmee ze de buitenkant van bacteriën aan konden passen. Ze pasten deze technieken toe op een Salmonella-bacterie die ontstekingen kan veroorzaken. Hierdoor kreeg de bacterie een oppervlaktestructuur die leek op die van de myelinelaag. Vervolgens dienden ze deze aangepaste bacteriën toe aan muizen met MS. Voor de controlegroep gebruikten ze een Salmonella-bacterie die niet was aangepast.

Het verschil tussen de twee groepen was duidelijk: muizen die de aangepaste bacterie kregen lieten een veel sneller ziekteproces zien dan de muizen die in de controlegroep zaten. De wetenschappers herhaalden het experiment vervolgens met de bacterie Escherichia coli. Dat zijn bacteriën die ook bij gezonde mensen in de darmen voorkomen en geen ontstekingen veroorzaken. Opnieuw maakten ze een variant met een myeline-achtige structuur. Opvallend genoeg verliep de ziekte bij muizen met deze myeline-achtige E. coli veel milder.

Hoofdonderzoeker Anne-Katrin Pröbstel legt uit: “De ontstekende bacteriën wakkeren de ziekte op zichzelf maar beperkt aan. Het gaat om de combinatie van beide factoren: het gebruiken van molecular mimicry door een bacterie die ontstekingen veroorzaakt. Door die specifieke combinatie raken immuuncellen in de war.”

Het immuunsysteem trainen

Volgens Pröbstel is dat goed nieuws. Pröbstel: “het zou mogelijk moeten zijn om dezelfde technieken toe te passen op bacteriën die het immuunsysteem kunnen bedaren. Hierdoor kunnen we mogelijk het immuunsysteem ‘trainen’ om geen cellen aan te vallen die zo’n myeline-achtige structuur hebben.”

Tegelijkertijd dient het onderzoek ook als een waarschuwing: het microbioom is geen ‘speeltuin’ waar wetenschappers klakkeloos gebruik van kunnen maken. Pröbstel: “sommige kankerbehandelingen proberen het immuunsysteem extra te stimuleren via het microbioom. Dat kan ook een omgeving in de darmen creëren waarin schadelijke bacteriën aanleren om gebruik te maken van molecular mimicry. Dat kan dan niet alleen leiden tot auto-immuunreacties, maar zelfs tot het ontstaan van ziekten.”

Afsluitend dan ook nog even dit: het team heeft tijdens het onderzoek alleen gebruikgemaakt van muizen. Het is dus niet gezegd dat het menselijk lichaam op dezelfde manier reageert. Alhoewel de resultaten hoop geven is het ook belangrijk om (voor nu) nog even een slag om de arm te houden.

We schreven vaker over dit onderwerp, lees bijvoorbeeld ook Darmbacteriën kunnen een stof produceren die type 2-diabetes verlicht en Grote Cambridge-studie toont aan: flink aantal pesticiden mogelijk schadelijk voor darmflora . Of lees dit artikel: Geen enkel bewijs dat verstoorde darmflora autisme veroorzaakt: “Als er al een verband is, is het andersom” .

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!
Ook elke dag vers het laatste wetenschapsnieuws in je inbox? Of elke week?
Schrijf je hier in voor de nieuwsbrief!

Uitgelezen? Luister ook eens naar de Scientias Podcast: