Waarom je zelden zwarte vrouwen in de World Tour ziet

4 dagen geleden 5

Het leek een dertien-in-een-dozijn debat te worden, afgelopen zomer op een sportconferentie in Frankfurt. Op het podium zaten een marketing manager, een mental performance coach, een product manager en een voormalig profwielrenster.

Centrale vraag: blijven topprestaties in de toekomst even belangrijk voor de wielersport? Of krijgen andere zaken, zoals „community-building en toegankelijkheid” meer gewicht? Het gesprek kabbelde voort, tot de Amerikaanse Ayesha McGowan het woord nam. Wie leveren die topprestaties, zei de oud-renster. Ze voorspelde dat dat in de toekomst alleen maar „meer witte mannen” zouden worden, en zei het vreemd te vinden dat verhalen over „andere bevolkingsgroepen” als ‘inspirerend’ worden afgedaan, terwijl die alledaags zouden moeten zijn.

Toen andere panelleden sociale projecten in Afrika begonnen aan te prijzen, schudde McGowan haar hoofd. Wat nou Afrika? Waarom zou je diversiteit meteen linken met armoede en liefdadigheid? Met ‘andere bevolkingsgroepen’ doelde zij op de zwarte vrouwen met een middeninkomen, die gek zijn van wielrennen, genoeg geld hebben om een fiets te kopen, maar onvoldoende kansen krijgen in die sport. „Ik denk dat de markt kansen misloopt”, hield ze de zaal voor. „Zwarte mensen hebben geld. Wij kopen fietsen. We geven geld uit aan een fietsuitrustingen. Waarom richten wielerbedrijven zich dan niet op óns?”

Later die dag deelde McGowan haar ervaringen als pannellid met haar 33.000 volgers op Instagram: „Eén ding was pijnlijk duidelijk”, schreef ze. „De industrie is nog steeds niet klaar om de positie van mensen uit gemarginaliseerde gemeenschappen te prioriteren. Niet in marketing, niet in kansen, niet in echte investeringen. De deuren gaan niet vanzelf open. We moeten onze eigen deuren bouwen.”

Dat lijkt een zware opgave, want de achterstand is groot. Neem de Tour de France Femmes 2025. Van de 154 vrouwen die aan de start verschenen, was niet één van kleur. Bij de mannen deed alleen de Eritreeër Biniam Girmay mee, maar mannen van kleur doen al meer dan een eeuw mee aan prestigieuze wielerevenementen. Denk aan de Amerikaan Major Taylor, die in 1899 wereldkampioen werd, of zijn landgenoot Nelson Vails, die op de Spelen van 1984 in Los Angeles zilver op de baanwedstrijd won.

Ayesha McGowan (38) is een van de weinige zwarte vrouwen die in de World Tour reed, samen met Teniel Campbell uit Trinidad en Tobago. Geen andere zwarte Amerikaanse renster is dat gelukt. Van 2021 tot 2024 reed McGowan voor Liv Cycling. Hoogtepunt was haar zevende plek in de zesde etappe van de Tour Cycliste Féminin International de l’Ardèche, in 2021. Vorig jaar beëindigde ze haar carrière vanwege gezondheidsproblemen.

Een trainingskamp in Spanje voor deelnemers van Thee Abundance Project.

Maar wat ze na haar sportcarrière bereikte beschouwt ze als minstens zo belangrijk: Thee Abundance Project, waarmee ze Amerikaanse amateurrensters van kleur naar het profwielrennen probeert te parachuteren. Ze startte het project in 2021, vertelt McGowan, maar sinds ze gestopt is als prof, heeft ze haar handen vrij. Via trainingskampen, beurzen, workshops en mentorschap helpt ze deze vrouwen de weg omhoog te vinden, met hulp van donateurs. De groep rensters dijt steeds meer uit, inmiddels zijn het er ruim tachtig.

Haar doel is een nieuw wielerteam naar Europa te halen, zodat zwarte vrouwen kunnen ervaren wat zij zélf op het hoogste wielerpodium heeft ervaren. Maar daar is veel geld voor nodig, en dus zette McGowan afgelopen zomer een fondsenwervingsactie op. Vier dagen voor de start van de Tour de France Femmes reed ze het 1.165 kilometer lange parcours. Het bedrag dat ze ophaalde – 30.000 dollar – is niet genoeg om de oversteek naar Europa te maken, zegt McGowan, maar „er liggen een aantal spannende kansen aan de horizon, die tot net zulke grote dingen kunnen leiden”.

Ze kan niet zeggen hoeveel zwarte vrouwen op dit moment wielerprof zijn, „maar zeker is dat het er niet veel zijn”. Datzelfde geldt voor zwarte mannen, „al zijn dat er een stuk meer”. Gevraagd naar een verklaring, zegt ze: „Het is een combinatie van factoren: vrouwenhaat, culturele verwachtingen, prioriteiten, onvoldoende middelen en geen toegang hebben tot mensen en instanties die ertoe doen.”

Met die zaken kreeg ze zelf ook te maken, maar van haar grootmoeder leerde ze dat niets onmogelijk is, dat je uitdagingen moet aangaan. Dus toen ze als student merkte dat ze erg genoot van de dagelijkse fietstocht naar haar universiteit – en later naar de kinderopvang waar ze kwam te werken – begon ze te dagdromen: kan ik de eerste zwarte Amerikaanse profrenster worden? „Want ik was goed in wielrennen, en vond het maar gek dat die vrouwen er niet waren”, zegt ze.

Ik bel met Iris Slappendel, oprichter van de internationale wielervakbond The Cyclists Alliance, om te vragen hoeveel vrouwen van kleur in de World Tour rijden. „Wat versta je onder vrouwen van kleur”, vraagt ze. „Reken je daar ook vrouwen uit Afghanistan toe, zoals Fariba Hashimi?” Zo niet, dan komt ze niet verder dan McGowan en Teniel Campbell. Slappendel is het met me eens dat dat geen indrukwekkend cijfer is.

Hier en daar worden pogingen gedaan om het profwielrennen diverser te maken, zegt ze. Zo bestaat er een opleidingsploeg met meerdere Afrikaanse rensters, Canyon//SRAM Generation, en organiseert het in 2007 opgerichte Team Africa Rising trainingskampen voor Afrikaanse rensters op andere continenten. Ook lanceerde Team Amani een paar weken geleden het eerste Afrikaanse vrouwenteam op het een na hoogste wielerniveau. Doel: in 2028 meedoen aan de Tour de France Femmes, de Giro en de Vuelta. „In Afrikaanse landen ontbreekt het aan geld en trainingsfaciliteiten”, zegt Slappendel. Ook voor goed opgeleide Afrikaanse rensters blijkt het gat met de World Tour te groot. En dan hebben ze ook het probleem dat ze moeilijk aan een visum voor wedstrijden in bijvoorbeeld Europa kunnen komen.”

Waarom er zo weinig Amerikaanse of Europese rensters van kleur in de World Tour rijden, durft ze niet te zeggen. „Dat blijft gissen. Maar die vraag is zeker het uitzoeken waard.”