Spelen maakt dolfijnen enthousiast en dat kun je letterlijk horen

Onderzoekers luisterden 24 uur lang mee in een Italiaanse dolfijnenlagune en ontdekten dat de dieren véél meer ‘praten’ wanneer ze spelen en trainen.

Een groep onderzoekers van de Università Politecnica delle Marche plaatste een onderwatermicrofoon op de bodem van een dolfijnenlagune in Italië. Het apparaat registreerde gedurende een etmaal alle geluiden die de zeven aanwezige dieren (twee mannetjes en vijf vrouwtjes) maakten. Ondertussen hielden de onderzoekers bij wat de dieren aan het doen waren: trainen met verzorgers, spelen met drijvend speelgoed, eten of gewoon rondzwemmen zonder begeleiding.

Deze opzet is ontworpen om de normale dagelijkse routine van de dolfijnen te volgen. Er werden geen experimenten uitgevoerd die het gedrag van de dolfijnen zouden kunnen beïnvloeden; de microfoon luisterde simpelweg mee terwijl de de dieren hun dag doorbrachten zoals altijd. Dat zou beter aantonen hoe dolfijnen hun stem gebruiken in het ‘echte’ leven en niet in het labo.

Waarom maken dolfijnen überhaupt geluid?

Dolfijnen produceren een verrassend rijk repertoire aan geluiden, elk met een eigen functie. Zie het als een soort taal. Er zijn zelfs regionale varianten die je als lokale dialecten kan beschouwen.

Fluitjes zijn hun belangrijkste communicatiemiddel: ze gebruiken ze om contact te houden met groepsgenoten, om bewegingen te coördineren en zelfs om zichzelf te identificeren. Elke dolfijn heeft namelijk een uniek ‘handtekeningfluitje’, met andere woorden een soort naam waarmee ze zichzelf kenbaar maakt aan anderen.

Daarnaast maken dolfijnen klikgeluiden. Deze korte, snelle pulsen werken als een biologische sonar. Door te luisteren naar de echo kunnen ze hun omgeving ‘zien’, obstakels detecteren en prooien opsporen. Wanneer ze dicht bij een prooi komen, versnellen de klikjes tot razendsnelle reeksen, zogeheten ‘feeding buzzes’.

Tot slot zijn er burst-pulse geluiden: snelle salvo’s van klikken die vaak opduiken in sociale situaties. Voor dolfijnen zijn deze geluiden samen wat voor ons WhatsApp-berichten en GPS in één zouden zijn: een manier om te communiceren én om de wereld om hen heen in kaart te brengen.

Dolfijnen worden extreem vocaal tijdens spel

De onderzoekers detecteerden in 24 uur meer dan 3.100 fluitjes en bijna 1.300 pulsgeluiden. Tijdens georganiseerde activiteiten zoals tijdens de training, speelmomenten of voedersessies, produceerden de dolfijnen veel meer geluid dan wanneer het park gesloten was en er geen interactie met verzorgers plaatsvond.

’s Nachts maakten de dieren gemiddeld slechts een handvol geluiden per vijf minuten. Tijdens gestructureerde activiteiten steeg dat aantal naar tientallen vocalisaties in dezelfde tijdspanne. Het verschil was statistisch zeer significant.

Maar de meest uitgesproken toename zagen de onderzoekers tijdens speelsessies. Trainers gooien tijdens die sessies drijvend speelgoed in het water en de dolfijnen kunnen dan vrij interacteren. Juist dan schoten de pulsgeluiden (de categorie die past bij opwinding en sociale interactie) naar een piek. De dieren leken volgens de onderzoekers niet alleen met elkaar te communiceren, maar ook actief hun omgeving te verkennen en te reageren op de nieuwe stimuli.

Het bijzondere aan deze dataset

Naast de wetenschappelijke bevindingen heeft dit onderzoek nog een tweede verdienste: de volledige dataset is openbaar beschikbaar gemaakt, zo zeggen zij in hun studie. Dat is zeldzaam in bio-akoestisch onderzoek, waar opnames vaak opgesloten blijven in universitaire archieven.

De onderzoekers verzamelden meer dan dertig gigabyte aan ruwe audio, samen met gedetailleerde spectrogrammen van alle 3.111 geïdentificeerde fluitjes. Elk geluid is gelabeld met tijdstip en activiteitstype, waardoor andere wetenschappers de data kunnen hergebruiken voor hun eigen analyses.

Dat maakt de dataset interessant voor bijvoorbeeld de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. Moderne algoritmes kunnen leren om dolfijnengeluiden automatisch te herkennen en te classificeren, maar daarvoor hebben ze grote hoeveelheden gelabelde voorbeelden nodig. Deze collectie biedt precies dat en zou in de toekomst kunnen bijdragen aan bijvoorbeeld systemen die dolfijnen in het wild automatisch monitoren via onderwatermicrofoons.