Onderzoekers ontdekken dat kikkers immuun lijken voor dodelijke hoornaarsteken

Sommige kikkers eten met smaak een hoornaar op, ondanks zijn dodelijke angel. Ze blijken een bijzondere resistentie te hebben tegen het gif.

Sommigen van ons beginnen al te zweten bij het zien van de angel van een hoornaar of wesp, maar er zijn allerlei dieren, denk aan vogels, spinnen en kikkers, die volwassen steekvliegen opeten. Het gif dat uit hun angel komt wanneer ze ermee steken, kan veel schade aanrichten. Dit verschilt van intense pijn tot weefselschade en kan zelfs leiden tot de vernietiging van rode bloedcellen met hartfalen tot gevolg.

Maar of de dieren die op hoornaars jagen de giftige steken kunnen verdragen of dat ze de steken gewoon goed weten te vermijden, is al lang een raadsel. “Hoewel studies naar maaginhoud hadden laten zien dat vijverkikkers soms hoornaars eten, was er nog nooit experimenteel onderzoek gedaan naar hoe dit gebeurt”, vertelt onderzoeker Sugiura Shinji, ecoloog aan de Kobe University.

Hoe gingen de onderzoekers te werk?

Om erachter te komen of kikkers deze mogelijk dodelijke steken vermijden of tolereren, bracht Sugiura de dieren in een laboratorium in contact met werksters van drie soorten hoornaars. Het onderzoek, gepubliceerd in tijdschrift Ecosphere, laat zien dat de volwassen kikkers actief de drie soorten hoornaars aanvielen. Ze aten het dier in bijna alle gevallen ook op, ondanks een steek in de bek of zelfs in de ogen.

Dat is bijzonder aangezien de kikkers zo klein zijn. “Een muis van vergelijkbare grootte kan sterven door één steek, maar de kikkers hadden geen merkbare schade, zelfs niet na herhaaldelijk gestoken te zijn”, vertelt Sugiura. “Deze buitengewone resistentie tegen een krachtig gif maakt de ontdekking zowel uniek als spannend.”

Welke kikkers en hoornaars werden gebruikt?
In het onderzoek werd gebruikgemaakt van de Pelophylax nigromaculatus, een veelvoorkomende kikker die ook wel de donkergevlekte of zwartgevlekte vijverkikker wordt genoemd, kortom, de ‘gewone’ kikker uit je omgeving. Voor de hoornaars werden drie soorten ingezet: Vespa simillima, Vespa analis en Vespa mandarinia. De laatste is de bekendste van de drie en is vooral bekend als de Aziatische reuzenhoornaar.

Dubbele tolerantie voor hoornaarsteken

Eerdere onderzoeken lieten zien dat de pijn van een steek en de dodelijkheid ervan niet per definitie verband houden. Sommige stekende bijen, wespen en mieren veroorzaken extreem pijnlijke, maar niet dodelijke steken. Terwijl anderen weinig pijn veroorzaken ondanks een hoge dodelijkheid. Dit zou kunnen betekenen dat de kikkers in deze studie een dubbele tolerantie voor deze steken hebben ontwikkeld, waardoor ze met succes op hoornaarwerksters konden jagen.

“Dit roept een belangrijke vraag op voor toekomstig onderzoek”, voegt Sugiura toe, “namelijk of poelkikkers fysiologische mechanismen hebben, zoals fysieke barrières of eiwitten, die de pijn en giftigheid van het hoornaargif blokkeren, of dat de hoornaargifstoffen zich simpelweg niet hebben ontwikkeld om te werken bij amfibieën, die zelden hoornaarkolonies aanvallen.”

Deze kikkers zouden daarom kunnen werken als belangrijke modeldieren voor onderzoek in de toekomst om te bestuderen hoe giftolerantie en pijnresistentie werken bij gewervelde dieren.

Uitgelezen? Luister ook eens naar de Scientias Podcast: