Voor een paar tientjes met de trein van Amsterdam naar Berlijn, hoe kan dat?

Een treinticket naar Berlijn voor 10 euro. Of een nachtelijke reis naar Milaan terwijl je slaapt. De ambities van de Nederlandse start-ups GoVolta en European Sleeper markeren een nieuwe fase in het internationale treinverkeer vanuit Nederland. Eindelijk komt de liberalisering van het spoor een beetje van de grond.

GoVolta, dat zich graag ziet als ‘EasyJet van het spoor’, presenteerde maandag in Breda plannen voor betaalbare, rechtstreekse intercity’s naar Duitsland. Op 19 maart 2026 begint het met de rit Amsterdam-Berlijn (driemaal per week), een dag later volgt Amsterdam-Hamburg (ook driemaal per week). In de zomer wil GoVolta elke dag naar beide steden rijden, en vanaf december 2026 staat Amsterdam-Parijs op de rol. Partners zijn ov-bedrijf Keolis, dat de treinen bestuurt, en Brouwer Technology voor het onderhoud.

De nieuwe low cost-spoormaatschappij, opgericht door reisondernemers Hessel Winkelman en Maarten Bastian, belooft enkeltjes naar Berlijn vanaf 10 euro, met een gemiddelde prijs rond 30 euro. Inclusief restauratierijtuig, twee stuks handbagage, en twee comfortklassen.

„Wij willen een betaalbaar en duurzaam alternatief bieden voor korte en middellange vliegreizen en autoritten”, zei Bastian maandag in Breda. De initiatiefnemers zijn al langer actief in de reisbranche met vliegreisaanbieder Flywise.

GoVolta’s tarieven zijn veel lager dan wat NS rekent voor een enkeltje Berlijn. Wie deze week naar Berlijn wil, betaalt 140 euro; een enkeltje komende zomer kost 60 tot 70 euro. De Intercity naar Berlijn van NS rijdt wel veel vaker, vijf keer per dag, en sneller. NS doet het in bijna 6 uur, GoVolta in circa 7. Naar Hamburg rijdt NS niet rechtstreeks.

Hoe kan GoVolta zo goedkoop zijn? „Wij denken dat we efficiënter kunnen werken dan huidige aanbieders”, zegt Winkelman. „We rijden alleen als er vraag is, op routes die bewezen populair zijn. Niet ’s ochtends vroeg naar een onbekende stad in Duitsland, maar op commercieel acceptabele tijden naar de grote steden. Ook hoeft ons personeel niet te wisselen aan de grens, zoals NS en Deutsche Bahn doen.”

Nachttrein naar Milaan

Tegelijkertijd breidt European Sleeper zijn netwerk uit. De Nederlands-Belgische vervoerder exploiteert sinds 2023 de slaaptrein Brussel-Amsterdam-Berlijn-Praag. Bijna 240.000 passagiers gingen al mee op ruim 750 treinritten.

Eind maart 2026 volgt Parijs-Berlijn. European Sleeper neemt die dienst over van de Oostenrijkse ÖBB en de Franse SNCF. Die zien geen brood meer in dit traject. En helemaal nieuw is de nachttrein naar Milaan. „De nieuwe route naar Zwitserland en Italië creëert een belangrijke noord-zuidverbinding in Europa”, zegt Chris Engelsman van European Sleeper. „We verbinden belangrijke economische en culturele regio’s.”

De nieuwe nachttrein zal driemaal per week vertrekken, een deel uit Amsterdam, een ander deel uit Brussel. European Sleeper koppelt de treinen in Duitsland. Engelsman zegt de geplande route naar Barcelona te hebben uitgesteld tot 2027 of 2028, ten gunste van Milaan.

Vrije spoormarkt

De opkomst van GoVolta en European Sleeper past binnen de bredere context van de Europese liberalisering van het spoor, geïnitieerd door de Europese Commissie twaalf jaar geleden. Het doel destijds: een vrije spoormarkt met meer concurrentie, zodat reizigers meer, beter en vooral goedkoper met de trein kunnen.

Na een schoorvoetende start opende ook Nederlandse regering de spoormarkt. Binnenlands, met regionale contracten (concessies) voor stoptreinen buiten de Randstad, en internationaal.

Op 1 januari 2025 is daarbij iets wezenlijks veranderd: NS heeft niet langer het alleenrecht op treinen naar Brussel en Berlijn. Die routes zitten niet meer in de hoofdrailnetconcessie (HRN), de meerjarige overeenkomst tussen NS en het rijk voor de belangrijkste intercity’s en stoptreinen.

Onder druk van Brussel en met NS concurrerende vervoerders heeft het kabinet de internationale treindiensten (grotendeels) uit de HRN-concessie gehaald. Wanneer bedrijven als GoVolta en European Sleeper een internationale lijn voor eigen rekening en risico exploiteren – zonder subsidie – heet dat open toegang of ‘open access’. Je vraagt een traject aan, spoorbeheerder ProRail kijkt of er plek op het net is en concurrentiebewaker ACM checkt of concessiehouder NS geen economische schade ondervindt. Eurostar rijdt de hogesnelheidstreinen naar Parijs en Londen al langer in open toegang.

In 2023 vroeg het toenmalige kabinet wie op termijn internationale treinen zouden willen rijden in open toegang. Zeven aanbieders meldden zich, met voor treinfans prachtige plannen: GoVolta/Flywise, European Sleeper, Arriva, Flixtrain, Qbuzz, Heurotrain en NS. Vanuit Amsterdam zou je (vaker) kunnen reizen naar Londen, Bazel, Hamburg, Marseille, Kopenhagen, München.

Risicovol

Alleen blijkt het „ploeteren” om een internationale treindienst te beginnen, vertelde Maarten Bastian van GoVolta in Breda. „Het is vreselijk ingewikkeld een initiatief van de grond te krijgen.”

Financiers vinden de spoormarkt risicovol. Spoorbeheerders als ProRail en buitenlandse collega’s hebben nog weinig ervaring met opentoegangaanbieders, merkte European Sleeper al. Mogelijkheden om vervoer op aantrekkelijke routes en tijden te bieden, zijn schaars. Op stations in Berlijn en Bazel is geen ruimte je trein een nacht te laten overblijven. Rabobank haakte af als financier voor GoVolta; nu betalen de oprichters Keolis en Brouwer Technology de lease van locomotieven en rijtuigen en andere kosten.

De start-ups beklagen zich bovendien over „oneerlijke concurrentie” van de gevestigde vervoerders. Winkelman: „NS en Eurostar mogen passagiers vanaf elk Nederlands station een gratis treinreis aanbieden naar Amsterdam, het internationale startstation. Eurostar betaalt hiervoor slechts 9 euro per passagier aan NS. Wij mogen dit niet.” Hierdoor betalen reizigers die bijvoorbeeld van Den Helder naar Amsterdam reizen voor de GoVolta-trein naar Berlijn het volle tarief voor het binnenlandse traject.

Ook de verkoop van GoVolta- en European Sleeper-reizen op de website van NS International moet beter, vinden de aanbieders. Deze site wordt in Nederland het meest gebruikt om internationale treinkaartjes te kopen. GoVolta overweegt intussen alternatieve verkoopkanalen, waarbij – in lijn met de strategie van hun vliegbedrijf Flywise – verkoop via winkelketens als Kruidvat, AH en Hema voor de hand ligt.

De belofte van goedkope internationale treintickets is concreet dankzij GoVolta, en de nachttrein viert een comeback met bestemmingen als Milaan. Maar de financiële onzekerheden, bureaucratische hindernissen en de strijd om spoorruimte en faciliteiten tonen dat de weg naar échte concurrentie op het Europese spoor nog lang en hobbelig is.