Suriname zegt: ‘Wij lopen niet achter u, maar naast u’

2 dagen geleden 4

Het is Bronto Somohardjo, fractievoorzitter van Pertjajah Luhur, die op dag één het meest helder verwoordt wat Suriname verwacht van het Nederlandse staatsbezoek.

President Jennifer Simons en koning Willem-Alexander hebben die dag dan al een paar keer benadrukt dat de relatie tussen de twee landen vijftig jaar na de onafhankelijkheid van Suriname er een is van ,,gelijkwaardigheid, zakelijkheid en wederzijds respect”. Ja, het gedeelde verleden is ,,pijnlijk”. Maar er moet voorál gebouwd aan een gezamenlijke toekomst.

Dat zal drie dagen lang te horen zijn. Het spreekt uit het programma – waarin de aandacht uitgaat naar de vergiffenis die de koning krijgt voor de rol van zijn voorouders bij slavenhandel, maar waarin er vooral veel tijd is ingeruimd voor jongeren, techniek en economie. Het wordt gezegd tijdens het staatsbanket, tijdens een rondetafelgesprek tussen bedrijven, bij het afscheid tussen president en koning. Het klinkt uit vele kelen, ook in de Nationale Assemblée.

Daar vragen verschillende fractievoorzitters om een versoepeling van de visumregels. Surinamers hebben het gevoel dat ze moeten ,,bedelen” om toegang tot Nederland te krijgen, ze stuiten regelmatig op de papieren muur van het Schengengebied en missen daardoor belangrijke familiegebeurtenissen. En gelijkwaardigheid betekent toch dat het voor de inwoners van beide landen even makkelijk moet zijn om op bezoek te gaan?

Dan komt als vijfde fractievoorzitter Somohardjo aan het woord. De parlementariër wil ,,erg nuchter” zijn, zoals hij leerde toen hij in Nederland opgroeide. Hij kijkt de koning aan, met achter Willem-Alexander onder anderen minister van Buitenlandse Zaken David van Weel (VVD). En zegt: ,,U bent niet hier omdat onze zon zo lekker schijnt. U bent niet hier voor onze mooie natuur of voor dat overheerlijke parbobier dat u tegenwoordig ook in de Albert Heijn kunt krijgen. U bent hier omdat u Nederlander bent. En Nederlanders zien kansen. Vooral als het gaat om handel.”

Somohardjo waarschuwt: ,,De generatie waar uw grootmoeder mee te maken had, is niet de generatie die vandaag tegenover u staat. Wij zijn anders. Wij durven meer. Wij kennen onze waarden. En wij zullen door niemand – vriend, partner of land — ons de kaas van het brood laten eten.”

En hij zegt: ,,Wij lopen niet achter u, maar naast u.”

Suriname is ‘een inspirerend voorbeeld’

Suriname is begonnen aan een nieuwe toekomst. De onrustige politieke jaren lijken voorbij, voor de kust is olie en gas gevonden waardoor het land de potentie heeft economisch te groeien. Als het om integratie gaat, zegt koning Willem-Alexander in de Assemblée, is Suriname ,,een inspirerend voorbeeld” voor Nederland.

Tijdens het persgesprek noemt hij het ,,een openbaring” hoe Surinamers van verschillende achtergronden en religies ,,een hechte gemeenschap vormen”. ,,Je leest erover, je hoort erover, je ziet natuurlijk Nederlanders met Surinaamse roots die verschillende achtergronden hebben. Maar hoezeer dat hier speelt. (..) Daar kunnen we echt veel van leren.”

Op de tweede dag van het staatsbezoek, bij Villa Zapakara in Paramaribo, zal de koning ook al zeggen dat Suriname als het om integratie gaat een voorbeeld kan zijn. Zapakara begon ooit als kindermuseum, vertelt directeur Coco Prany-Duivenvoorde voorafgaand aan het koninklijke bezoek. Tentoonstellingen over Ghana of China en dezer dagen Java leren kinderen over de landen van herkomst van Surinamers ,,en daarmee indirect over henzelf en over de Surinaamse samenleving. Want wie is hier de ander?” Ze verwijst naar de term ala kondre, wat ‘alle culturen samen’ betekent.

Boven op de zolder van Zapakara maken kinderen een moderne wajang, het Javaanse schaduwspel door met een iPad en uitgeknipte zwarte poppetjes op een wit vel papier een stop motion-animatie te maken. Kinaroen (12) heeft de koning naast zich, en heeft een verhaal over een Chinese draak verzonnen die Suriname komt aanvallen.

’s Middags, in buurtcentrum van Stichting Buurtwerk Latour, volgen de koning en koningin even het voorleesuurtje van juf Monique. Ze zingt een lied over een slang, die lang is en voor niemand bang. Als de kleuters meesissen, vertelt vrijwilligster Risma Bisessar: ,,In Nederland is het einde anders. Daar gaan de slang en de kikker ‘compromisen‘. In Suriname niet: de slang zou de kikker opeten.”

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima vertrekken per boot bij Frederiksdorp, een voormalige koffie- en cacaoplantage.

Het is druk bij Latour. De hele omringende volkswijk is uitgelopen, de oudere vrouwen in hun meest feestelijke kleding. Ze zingen: ,,Wees welkom, wees welkom.” Ze hebben nog herinneringen aan het vorige staatsbezoek in 1978. Sylvana Blijd, in een koto in de kleuren van de Surinaamse vlag, roept: ,,Welkom majesteit!” Ze vertelt: ,,Ik vind het geweldig, de samenwerking. Ik ben nog geboren onder de Nederlandse vlag.”

Ze schudt Máxima de hand en zegt: ,,Ik voelde iets goeds van Nederland en Suriname, zoals vroeger. Het wordt heel goed met ons. Onze jongeren die na ons komen moeten het beter hebben dan wij. Daarvoor streven we.” Ze straalt, ze zegt dat er een nieuwe wind waait.

Het idee is om ook in het buurtcentrum met jongeren te praten. Maar de drums, de drukte en de muziek maken dat bijna onmogelijk. Dave Blinker (26) vertelt blij te zijn met de komst van de koning, maar vooral ook dat er een bredere delegatie mee is. ,,Dat laat zien dat er nieuwe mogelijkheden zijn. Met de beoogde olie- en gaswinsten, een vrouw als president… Ik hoop op een nieuwe impuls dat ook jongeren meer gaan participeren in het landsbestuur.”

Lokale kennis opbouwen

In een van de hoogste gebouwen van Paramaribo praten Nederlandse en Surinaamse bedrijven ondertussen over verder samenwerking. Als daar bij het afrondende praatje Maarten Schuurman, vicevoorzitter van werkgeversorganisatie VNO-NCW, zegt dat ,,de Nederlandse delegatie een enorm pallet aan expertise heeft”, zegt de Surinaamse minister van Economie Andrew Baasaron dat het ,,belangrijk is lokale kennis op te bouwen”.

Melanie Maas van Invest-NL, het nationale investeringsfonds, vertelt na afloop dat Suriname ,,heel expliciet” is geweest en dat het wil investeren in mensen, dus in onderwijs en opleiding. ,,De vraag was: wat kunnen de Nederlandse overheid en het bedrijfsleven daaraan bijdragen.”

De president maakt aan tafel duidelijk dat ook China en India belangrijk zijn als partners, nét als Nederland ook herkomstlanden van Surinamers. Ze zegt het niet alleen bij het rondetafelgesprek met de bedrijven, maar ook in het Natuurtechnisch Instituut als het gaat over waterbeheersing, en op de derde dag tegen jonge erfgoedspecialisten.

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima samen met de Surinaamse president Jennifer Geerlings-Simons en haar echtgenoot (links) de winkel van Robby Jwelal (rechts).

Op die laatste dag vaart het koningspaar vanuit Paramaribo naar Johanna Margaretha, een dorp met nazaten van voormalige contractarbeiders. In de enige winkel vertelt eigenaar Robby Jwelal, derde generatie winkelier en zijn dochter wordt de vierde, dat dit niet zijn enige werk is. Hij doet ,,een beetje landbouw”, verhuurt kamers aan toeristen. ,,Je moet niet wachten op de overheid of een pakketje uit Nederland”, vertelt hij.

Verderop aan de Commewijnerivier ligt de voormalige plantage Frederiksdorp, nu een vakantieresort. In de oude dokterswoning laten de jongeren duidelijk merken dat ze van Nederland vooral kennis willen. Sushmeeta Ganesh, een jonge archeologe, is bezig met herkomstonderzoek en ging bij Naturalis in Leiden kijken hoe zij de Dubois-collectie van 28.000 fossielen, inclusief de ‘Javamens’, teruggeven aan Indonesië.

Het is een nieuwe lichting archeologen, archivarissen en wetenschappers die hier aan het woord is. Ze weten duidelijk wat ze willen, zoals veel meer jongeren, willen ze Suriname opbouwen. Agir Axwijk vertelt dat er in Suriname ,,veel passie” is onder particulieren om erfgoed te bewaren. ,,Mensen beginnen gewoon met iets. Maar als er een manier is om korte specialistische kennis op te doen in dit land, zou dat helpen.”

Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Gouke Moes (BBB) ziet ,,best wel ruimte voor samenwerking”, maar zegt ook dat hij als minister ,,geen blik archeologen beschikbaar heeft”. Maar het gaat om lokale kennis opbouwen, laten de jongeren weten, om eigen vaardigheden krijgen.