LIVE | ’Constructief’ telefoongesprek tussen Zelenski, Witkoff en Kushner 

De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft zaterdag een "lang" en "constructief" telefoongesprek gehad met Steve Witkoff en Jared Kushner, de Amerikaanse onderhandelaars die een vredesdeal tussen Rusland en Oekraïne proberen te bewerkstelligen. Dat heeft Zelenski zaterdag gemeld op sociale media.

Volgens Zelenski werden er "veel aspecten" besproken, waaronder de "belangrijkste punten die een einde aan het bloedvergieten moeten maken en de dreiging van een nieuwe Russische inval moeten elimineren, net als het risico dat Rusland zich niet aan zijn beloftes houdt".

"We zijn het eens geworden over de volgende stappen en de vorm van de besprekingen met de Verenigde Staten", vervolgt de Oekraïense president, zonder evenwel te verduidelijken wat die dan precies zijn.

Een Oekraïense delegatie onder leiding van Roestem Oemjerov van de Nationale Veiligheidsraad en de chef van de generale staf van de Oekraïense strijdkrachten, Andri Hnatov onderhandelt sinds vrijdag in de Verenigde Staten met Witkoff en Kushner. 

De Britse premier Keir Starmer ontvangt maandag in Londen de Oekraïense president Volodimir Zelenski, de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Friedrich Merz om stappen richting een einde aan de oorlog in Oekraïne te bespreken. Starmer wil met het overleg opnieuw aantonen dat het Verenigd Koninkrijk resoluut achter Oekraïne staat.

De vier leiders buigen zich ook over de gesprekken tussen de Verenigde Staten en Oekraïne over veiligheidsgaranties na een staakt-het-vuren. Twee weken geleden namen ze samen al deel aan een virtuele bijeenkomst van de zogenoemde 'coalition of the willing', die werkt aan een Europese vredesmacht voor inzet in Oekraïne zodra de gevechten stoppen.

Een doorbraak blijft voorlopig uit. Rusland voerde vrijdagavond nog een grootschalige drone- en raketaanval uit. Volgens Zelenski viseerde Moskou vooral de energie-infrastructuur. Oekraïne verwijt Rusland dat het de winterkou als wapen inzet door burgers zonder elektriciteit en warmte te willen zetten.

Ondertussen praten Amerikaanse en Oekraïense onderhandelaars in Florida verder over een door Washington gesteund vredesplan. De regering-Trump verhoogt daarbij de druk op Kiev. De Russische president Vladimir Poetin wees al centrale onderdelen van het voorstel af, vooral rond de territoriale integriteit van Oekraïne en garanties tegen nieuwe Russische agressie.

Starmer benadrukt dat Oekraïne zelf over zijn toekomst moet beslissen. Een Europese vredesmacht kan volgens hem "een cruciale rol" spelen bij de beveiliging van het land. De onderhandelaars van de VS en Oekraïne verklaarden vrijdag dat echte vooruitgang alleen mogelijk is "als Rusland bereid is tot een ernstig engagement voor duurzame vrede".

Oekraïne zegt opnieuw een aanval te hebben uitgevoerd op de Russische olie-industrie. Doelwit was een raffinaderij diep in Rusland, op 200 kilometer ten zuidoosten van Moskou.

Rusland voerde op zijn beurt weer grootscheepse aanvallen uit op Oekraïense energiefaciliteiten. Volgens de generale staf in Oekraïne zijn daarbij 653 drones en 51 raketten gebruikt. In meerdere steden en gebieden viel tijdelijk de stroom uit, onder meer in Kiev, Charkiv en Dnjepropetrovsk. DTEK, Oekraïnes grootste particuliere energieleverancier, meldde schade aan een van zijn elektriciteitscentrales. Kerncentrales moesten tijdelijk hun productie terugschroeven, meldde het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) op berichtendienst X.

Volgens Kiev is er een voltreffer gedetecteerd op het complex in het Russische Rjazan, vanwaar de Russische strijdkrachten worden bevoorraad. De gouverneur van de betreffende regio erkent in een bericht op Telegram dat "er puin naar beneden is gevallen", al is er volgens hem geen sprake van grote schade. Evenmin zijn er slachtoffers. Volgens de gouverneur zijn er 21 Oekraïense drones uit de lucht geschoten. Op sociale media circuleren beelden van aanzienlijkere schade, maar die zijn nog niet geverifieerd.

Rusland vuurde afgelopen nacht  653 drones en 51 raketten af op verschillende plaatsen in Oekraïne. De aanval was gericht op kritieke infrastructuur, waaronder energievoorzieningen en spoorwegen, waardoor duizenden huishoudens zonder verwarming en water kwamen te zitten, aldus Kiev op zaterdag.

Een Russische drone-aanval trof en “verbrandde het hoofdstation van Fastiv”, een stad ongeveer 70 kilometer ten zuidwesten van Kiev, aldus Zelenski. “Er zijn geen slachtoffers gevallen, maar het treinverkeer in de voorsteden is verstoord”, voegde de Oekraïense staatsspoorwegmaatschappij Ukrzaliznytsya toe.

De drones en raketten waren ook gericht op energievoorzieningen in de regio's Tsjernigiv, Zaporizja, Lviv en Dnipropetrovsk, aldus functionarissen in Kiev. “In de regio Odessa zitten 9.500 abonnees nog steeds zonder verwarming en 34.000 mensen zonder watervoorziening als gevolg van de schade”, aldus minister van Herstel Oleksiy Kuleba.

De kerncentrale van Zaporizja kwam 's nachts tijdelijk zonder externe stroomvoorziening te zitten, aldus het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) zaterdag. De centrale werd na een half uur stroomonderbreking opnieuw aangesloten op een 330 kilovolt (kV) hoogspanningslijn, maar een 750 kV-lijn is nog steeds losgekoppeld, aldus de IAEA.

De Amerikaanse gezant Steve Witkoff heeft zaterdag opnieuw afgesproken met de Oekraïense onderhandelaar Roestem Oemjerov om verder te praten over het aangepaste vredesplan voor Oekraïne. Het zal de derde dag op rij zijn dat de twee partijen in Miami met elkaar praten.

In een verklaring laat het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken vrijdagavond weinig los over de voortgang van de gesprekken. "Beide kanten zijn het erover eens dat werkelijke vooruitgang afhangt van Ruslands bereidheid tot een serieuze langdurige vrede", schrijft het ministerie. "Dat houdt in dat er stappen gezet moeten worden naar de-escalatie en het beëindigen van de gewelddadigheden."

In een gezamenlijke verklaring die Oekraïne en de VS later naar buiten brachten, spraken ze over "constructieve gesprekken over het bevorderen van een realistisch pad naar duurzame en rechtvaardige vrede in Oekraïne". Het was de zesde keer in de afgelopen twee weken dat er over de vredesplannen werd gesproken.

Oemjerov zei dat het voor Oekraïne bovenal belangrijk is dat het land onafhankelijk en soeverein blijft, veiligheidsgaranties krijgt en een stevige basis heeft voor een democratische toekomst.

Europese leiders zouden volgens diplomaten een diep wantrouwen hebben uitgesproken in Witkoff. De Europeanen zouden bang zijn dat de Amerikaanse gezant Oekraïne uitverkoopt aan Rusland. Bij de gesprekken was namens de VS ook Jared Kushner aanwezig, de schoonzoon van president Donald Trump.

Witkoff en Kushner spraken eerder deze week in het Kremlin met Vladimir Poetin over de plannen. De Russische president noemde dat gesprek later "productief", maar er werden geen echte doorbraken gemeld.

De internationale atoomwaakhond IAEA heeft bevestigd dat de beschermende koepel rond reactor vier van de kerncentrale Tsjernobyl, gebouwd om het radioactieve materiaal van de ramp in 1986 in te sluiten, zijn belangrijkste veiligheidsfunctie heeft verloren. De schade is het gevolg van een droneaanval in februari, die Oekraïne aan Rusland toeschrijft. Moskou ontkent betrokkenheid.

Volgens IAEA-directeur Rafael Grossi is de draagstructuur en het monitoringsysteem intact gebleven, maar is de insluitingscapaciteit aangetast. Er zijn al reparaties uitgevoerd, maar een grondige restauratie blijft noodzakelijk om verdere degradatie te voorkomen en de nucleaire veiligheid op lange termijn te garanderen.

De aanval veroorzaakte een brand en beschadigde de stalen bekleding van de in 2019 voltooide koepel. Ondanks de schade bleven de stralingsniveaus stabiel en werd geen lek vastgesteld. De centrale, waarvan de laatste reactor in 2000 werd stilgelegd, werd in de eerste weken van de Russische invasie in 2022 tijdelijk bezet. 

De Franse president Emmanuel Macron heeft vrijdag verklaard dat er “geen wantrouwen” bestaat tussen Europa en de Verenigde Staten over de aanpak van de oorlog in Oekraïne. Zijn uitspraak volgde op een bericht dat hij in besloten kring zou hebben gewaarschuwd dat Washington Kiev zou kunnen verraden.

Tijdens een bezoek aan China onderstreepte Macron dat samenwerking tussen Amerikanen en Europeanen essentieel blijft. Hij zei de vredesinspanningen van de VS te verwelkomen en benadrukte dat Europa een leidende rol moet spelen in het proces. Daarmee probeerde hij twijfel weg te nemen die was ontstaan na een gelekte samenvatting van een vertrouwelijk overleg tussen Europese leiders.

Het Duitse weekblad Der Spiegel meldde dat Macron en bondskanselier Friedrich Merz in dat overleg hun zorgen uitten over de Amerikaanse bemiddelingspogingen. Macron ontkende dit vrijdag stellig.