Hoe groot is de rol van vrouwen in de misdaad? ‘Misschien spelen ze wel de onschuldige vriendin om de politie te misleiden’

De 48-jarige Colombiaanse Aura Jazmín C. is vrijdagochtend niet in de Rotterdamse rechtbank wanneer de tussentijdse zitting in haar strafzaak wordt geopend. Volgens haar advocaat wil ze zich niet blootstellen aan de vele media-aandacht die ze krijgt sinds haar arrestatie op verzoek van Nederland, begin 2024 in haar geboorteland.

Naderhand werd ze door de autoriteiten neergezet als een invloedrijke figuur die contacten onderhield met het Colombiaanse ‘Golfkartel’, evenals met een crimineel netwerk uit de Balkan. Vanwege die rol kreeg ze in Colombia de bijnaam Madrina mee, Spaans voor peetmoeder.

Van het totaal aantal verdachten van een misdrijf in Nederland in 2024, was slechts 16 procent vrouw

Na haar uitlevering aan Nederland begin dit jaar gebruikte het Nederlandse Openbaar Ministerie in een persbericht de term godmother. Die bijnaam komt van een informant uit het criminele milieu, met wie de politie sprak over Aura C. Godmother refereert aan godfather – een Amerikaanse term voor maffiabaas – en suggereert een zekere invloed.

Maar heeft Aura C. die ook echt? Een mannelijke verdachte die wordt beschuldigd van het smokkelen van driehonderd kilo cocaïne en het witwassen van 6 miljoen euro, wordt niet snel bestempeld als godfather. Die hoeveelheden gelden niet meer als bijzonder, gezien de omvang van de Nederlandse drugseconomie. En toch krijgt Aura C. – inderdaad – veel media-aandacht. Wat maakt haar zaak zo bijzonder?

Schaars

Ze zijn zwaar ondervertegenwoordigd, vrouwen in de misdaad. Althans, dat leert een blik op de CBS-cijfers. Van het totaal aantal verdachten van een misdrijf in Nederland in 2024, was slechts 16 procent vrouw. Als het gaat om drugsgerelateerde criminaliteit ligt dat percentage nog lager: minder dan 10 procent van alle verdachten is een vrouw. In absolute getallen gaat het om 12.470 mannen tegenover 1.260 vrouwen.

Vrouwen spelen gezien de cijfers dus een ondergeschikte rol in de misdaad. Dat verklaart de grote belangstelling wanneer eentje opduikt met invloed binnen het criminele milieu. Mede dankzij de kwalificatie godmother neemt Aura C. nu plaats in een rijtje notoire vrouwen uit de Nederlandse misdaadgeschiedenis, samen met Gijsje ‘Blonde Greet’ Balk, haar dochter Thea ‘Tedje’ Moear, Bettien ‘La Bella’ Martens en ‘Tante’ Naima Jillal. Allemaal vrouwen wier arrestatie niet onopgemerkt bleef vanwege hun voorname rol in de drugshandel.

Het beperkte aantal vrouwen met een invloedrijke positie in de georganiseerde misdaad, roept onder criminologen vragen op. Bevestigt het dat vrouwen minder vaak misdaden begaan? Of is hun rol gewoon minder zichtbaar?

Vanuit maatschappelijk oogpunt relevante vragen. Uit wetenschappelijk onderzoek verslavingsproblemen en agressief of crimineel gedrag. Deze ‘intergenerationele overdracht’ is sterker bij moeders dan vaders. Daaruit volgt dat een

Slim

Bijzonder hoogleraar Anne-Marie Slotboom, die zich als criminologe aan de Universiteit van Amsterdam bezighoudt met criminaliteit onder meisjes en vrouwen, stelt dat weinig bekend is over de rol van vrouwen in de georganiseerde misdaad. Uit het onderzoek dat in Nederland naar ze is gedaan, blijkt volgens Slotboom dat vrouwen in een crimineel netwerk terechtkomen via hun relaties.

Daarom worden ze vaak niet als hoofddader van misdrijven gezien. Dat kan verklaren waarom vrouwen minder vaak als verdachte worden aangemerkt en minder terugkomen in de statistieken.

Misschien dat ze slimmer opereren, minder behoefte hebben om zich te manifesten of geweld te gebruiken

Eveneens kan het in de hand werken dat ze, zo stelt Slotboom, bij voorbaat een ondergeschikte rol krijgen toebedeeld: „Vrouwen in de misdaad worden als bemiddelaar of tussenpersoon, niet snel als leidend figuur.”

Dat bevestigt het traditionele, beeld van vrouwen in een dienende rol ten opzichte van mannen. Maar wellicht, stelt Slotboom, leidt dat beeld tot onderschatting van hun rol in de misdaad. „Misschien spelen vrouwen juist wel de onschuldige vriendin om uit beeld te blijven bij de politie.”

Cocaïne

Dat zou kunnen betekenen dat vrouwen een grotere rol hebben in de misdaad, stelt Dina Siegel, hoogleraar criminologie aan het Willem Pompe Instituut in Utrecht. „Misschien dat ze slimmer opereren, minder behoefte hebben om zich te manifesten of geweld te gebruiken. Die onderschatting bevestigt dan het ouderwetse beeld dat vrouwen niet als gelijken .”

Hoe dat precies zit met de Colombiaanse Aura C. moet blijken. Haar advocaat stelde in de rechtbank dat het OM haar rol als godmother sterk overdrijft. „De verdenking draait om 270 kilo cocaïne”, stelt Sanne Schuurman. „Zelfs als dat zou kloppen – wat mijn cliënt betwist –, maakt dat iemand nog geen sleutelspeler in de smokkel, zoals het OM nu stelt.”