Groepssessie in formatie leidt niet tot doorbraak

Buma probeerde te voorkomen dat de formatie zou verzanden rond de vraag wie met wie wil regeren, door de partijleiders van D66, VVD, GL/PvdA, CDA en JA21 allemaal bij elkaar te zetten. Maar tot veel nieuwe inzichten heeft dat volgens Jetten ondanks een ’prettigere sfeer’ niet geleid: „Het is niet zo dat na dit anderhalf uur het helemaal in kannen en kruiken is in welke combinatie zo’n coalitie er komt.”

Buma voerde donderdag de druk op door te zeggen dat hij momenteel zowel geen basis ziet voor een meerderheids- als een minderheidskabinet. Die eerste optie gaat niet vliegen omdat de VVD niet met GL/PvdA wil. De centrumrechtse variant stuit op weerzin bij D66 voor regeren met JA21 en steunt op slechts 75 zetels. En voor een minderheidskabinet van D66, VVD en CDA willen GL/PvdA en JA21 geen garanties geven.

Volgens Jetten is het vrijdag vooral gegaan ’over de vraag hoe dan wel’: „Zijn er creatievere manieren denkbaar om dit land te besturen?” De vraag of die bedacht zijn in de groepssessie, kaatste Jetten terug: „Als u het weet, dan hoor ik het graag.”

Een centrumrechts kabinet met JA21 ziet Jetten ook na dit gesprek nog niet zitten, tot verdriet van JA21-leider Eerdmans: „Ik vind het jammer dat het niet lukt om D66 en CDA erbij te krijgen op rechts.” Maar Jetten wijst opnieuw op het beperkt aantal senaatszetels die de vier partijen hebben: „Het is nog steeds niet een logische combinatie omdat dan de samenwerking met de Eerste Kamer heel moeilijk is.”

Klaver: ’GL/PvdA nodig in Eerste Kamer’

Daarop wijst ook GL/PvdA-voorman Klaver, die zijn mantra van donderdag herhaalt dat de blokkade van de VVD op zijn partij niet beloond moet worden. „Wij vinden het onverstandig als er een minderheidskabinet zou komen. In de Eerste Kamer is GL/PvdA nodig om een meerderheid voor die wetsvoorstellen te krijgen.”

Maar VVD-leider Yesilgöz maakt opnieuw duidelijk geen behoefte te hebben om haar verkiezingsbelofte, niet regeren met links, te verbreken: „U weet waar de VVD voor staat, dus dat hoef ik niet te herhalen. We zullen ons standpunt niet veranderen.” Yesilgöz benadrukt ook breder te kijken dan alleen de vijf partijen die vrijdag bij Buma langs zijn gekomen.

Bontenbals ongeduld neemt toe

Bij CDA-leider Bontenbal neemt het ongeduld inmiddels toe: „Dat hoort u wel in mijn stem. Ik zou graag meer vaart willen zien. Ik verwacht beweging. Van iedereen.” Ook hij hoopt dat het weekend die beweging alsnog kan brengen: „Ik hoop dat partijen allemaal de verantwoordelijkheid voelen om een kabinet te bouwen.” Maar ziet hij het ook echt gebeuren? „Ik ben wel hoopvol. Maar de ene keer misschien wat meer dan de andere keer.”