De Spelen in Milaan komen dichterbij, maar de Nederlandse mannen schaatsen voorlopig in de marge

Een Tsjech, een Italiaan en een Fransman: dat was de top-3 op de 10.000 meter zaterdag bij de wereldbekerwedstrijden in Heerenveen. Daarna volgde een Noor. Pas op plek vijf stond de eerste Nederlander: Jorrit Bergsma, 39 jaar oud, olympisch kampioen in 2014. „Gewoon goed, volgens mij”, zo typeerde hij zijn rit na afloop. „Het gaat nog steeds volgens plan.”

Decennialang waren de Nederlanders dominant op de vijf en tien kilometer, de lange afstanden in het mannenschaatsen. Bij de Olympische Spelen was het niet de vraag óf een Nederlander de afstand zou winnen, maar wélke Nederlander. Maar in de aanloop naar de komende Winterspelen, die in februari in Milaan plaatsvinden, rijden de Nederlandse langeafstandsmannen mee in de marge – en het is maar zeer de vraag of dat over twee maanden anders zal zijn.

De 5.000 en 10.000 meter leveren al het hele seizoen een meeslepend schouwspel op, met baan- en wereldrecords en sterke rijders uit veel verschillende landen. En dat was dit weekend bij de wereldbeker in Heerenveen niet anders. De winst ging naar Metodej Jilek, een 19-jarig wonderkind uit Tsjechië. Tweede werd de Italiaan Davide Ghiotto, dé specialist op de 10.000 kilometer en de hoop van zijn natie op goud in Milaan. Plek drie was voor Timothy Loubineaud, een relatief onbekende Fransman die drie weken geleden in Salt Lake City vanuit het niets een wereldrecord reed op de vijf kilometer.

In de jaren van Hollandse dominantie werd wel eens gevreesd voor de olympische toekomst van de 10.000 kilometer: te lang, te saai, te voorspelbaar. Maar dat is helemaal veranderd: de kanshebbers voor goud in Milaan zijn talrijk en komen uit alle windstreken. Zeker als je bedenkt dat de snelste tijd dit weekend in Heerenveen niet eens gereden werd door winnaar Jilek, maar door de 22-jarige Vladimir Semirunniy uit Polen. Die kwam eerder op de dag in actie in de zogeheten B-groep – en zette prompt een nieuw baanrecord op zijn naam. „Dit niveau hadden we ons acht jaar geleden echt niet kunnen voorstellen”, zei Jorrit Bergsma na afloop. Hij kon niet anders dan concluderen dat de vijf en tien kilometer „floreren”.

Maar dat geldt dus niet voor de Nederlandse langeafstandsmannen. Patrick Roest, na het schaatspensioen van Sven Kramer jarenlang ’s lands vaandeldrager op de vijf en tien kilometer, ontbrak in Heerenveen: hij verkeert sinds vorig seizoen in een diepe sportieve crisis en wist zich niet te plaatsen voor de wereldbekerwedstrijden. De verantwoordelijkheid rust in dit olympisch jaar op de schouders van veteraan Bergsma, routinier Chris Huizinga (28) en Beau Snellink (24). Bergsma werd in Heerenveen vijfde, Huizinga achtste en Snellink tiende (van de twaalf deelnemers).

Particuliere route

Waar komt die worsteling vandaan? Behalve de stevige internationale concurrentie, zo suggereerde Huizinga na afloop, heeft het ook te maken met de particuliere route die de Nederlandse schaatsers volgen in de aanloop naar de Olympische Spelen. Anders dan andere landen gebruikt schaatsbond KNSB de wereldbekerwedstrijden niet als individuele kwalificatie voor Milaan – dat zal gebeuren tijdens het Olympisch Kwalificatietoernooi (OKT), eind december in Heerenveen.

Het OKT is voor de Nederlandse schaatsers het piekmoment. Maar ondertussen moeten bij de eerste vier wereldbekerwedstrijden van dit seizoen wel de punten verdiend worden om zo veel mogelijk startplekken in Milaan voor Nederland binnen te halen. En daar heeft de KNSB ingezet op het maximum: negen mannen, negen vrouwen. Het gevolg is dat de schaatsers continu balanceren tussen twee doelen: het individueel belang en het landsbelang. Goed zijn bij de wereldbekers én straks pieken op het OKT is haast onmogelijk, zei Chris Huizinga zaterdag na de 10.000 meter. „We moeten de trainingen [voor de individuele kwalificatie] tussen de wereldbekers in proppen, en dan pis je soms even naast het bootje.”

Jorrit Bergsma werd vijfde op de 10.000 meter tijdens de wereldbekerwedstrijden in Heerenveen.

Foto Vincent Jannink/ANP

De queeste voor olympische startbewijzen verloopt voor Nederland stroever dan verwacht mag worden van ’s werelds sterkste schaatsland. De plekken voor sprintafstanden en de 1.500 meter zijn binnen (dat waren ze al na de eerste twee wereldbekerwedstrijden, in Salt Lake City en Calgary), maar op de lange afstanden zijn ze – ook na de wereldbeker in Heerenveen – nog niet veiliggesteld. De vrouwen reden opnieuw geen verpletterende 5.000 meter, en ook de ploegachtervolging bij de mannen is nog niet zeker van een startbewijs in Milaan.

Noorwegen

De langeafstandsmannen voldoen na dit weekend nèt aan de criteria voor Milaan: drie bij de eerste vijftien op de 5.000 meter, twee bij de eerste negen op de 10.000. Maar zeker is het nog lang niet. Volgend weekend is de vierde en beslissende wereldbekerwedstrijd, in Hamar (Noorwegen). Aan het begin van het seizoen had de KNSB gehoopt dat alle olympische startplekken na Heerenveen binnen zouden zijn en dat de meeste rijders de reis naar Noorwegen bespaard zou kunnen blijven – zodat ze volop kunnen trainen voor het OKT. Dat zal niet het geval zijn, in ieder geval op de lange afstanden: de verwachting is dat Nederland zal afreizen met een stevige delegatie.

Chris Huizinga is sowieso van de partij in Hamar, zo zei hij zaterdag. Hij reist „toch wel met een goed gevoel” af: „Ik heb gedaan wat ik moest doen in de afgelopen weken”. Bergsma is er ook bij. Voelt hij de druk vanwege de startplekken? „Daar probeer ik niet te veel mee bezig te zijn, dat is aan de coaches en de KNSB. Ik probeer gewoon zo goed mogelijk mijn ritten te rijden, voor de rest heb ik er toch geen grip op.”